«یه حبه قند» / جامعه شناسی و زنان

در آثار هنری و شناخت آن‎ها می‎توان به شناخت جامعه و یا جامعه‎شناسی آن‎ها رسید. از منظر جامعه‎شناسی٬ دو رویکرد و بازتاب و شکل‎دهی نقش مهمی را ایفا می‎کند.

می‎توان گفت که بازتاب با توجه به شرایط گوناگونی که در جامعه حاکم است٬ در سطوح مختلف قابل رویت است.

آثار هنری مانند آینه‎ای از جامعه‎ی حاکم در آن هستند؛ البته همان زاویه ایی که بازتاب داده شده است و اطلاعاتی را دارد که آن را اتقال می‎دهد. این اطلاعات می‎تواند فرهنگی٬ سیاسی، اجتماعی و ...باشد. نوعی از آداب و رسوم را بیان می‎کند یا فقط شعار می‎دهد. زود گذر  و بدون دوام در اذهان یا به دنبال تاثیرگذاری است؛ اما چگونه می‎توان شاهد رویکرد بازتاب در

یه حبه قند بود؟ یه حبه قند با عنوانی که در فرهنگ ایرانی جایگاه بسیار قوی و روشنی دارد و با محوریت دختری که می‎خواهد ازدواج کند (تصمیم بزرگی را بگیرد) خودنمایی می‎کند.

"پسند" با هویتی کاملا ایرانی، به عبارتی چهره‎ی یک دختر (زن) ایرانی محور فیلم می‎شود و مدارهای اخلاقی، احساسی، سادگی و بی‎تکلفی، پررمز و راز بودن، قهر وآشتی، دنیای کودکانه، نوجوانی، بغض، آغاز زندگی و حتی مرگ را حول خودش به حرکت در می‎آورد. او همگام با فرهنگی اصیل در ایران همگام می‎شود گاه به مهمانی شادی و گاه به مهمانی غم می‎نشیند و در انبوهی آدم های حاضر در فیلم حرکت می‎کند.

یه حبه قند، نوعی تصویرگری از تصاویر آماده‎ی جمع‎هایی است که جامعه‎ی بزرگتری را شکل می دهد. از پوستر فیلم تا خود فیلم می‎توان به بازتاب‎های انسان‎گرایانه و دلنشین و روان شخصیت‎ها پی برد و باز حضور زن در گونه‎ای دیگر از تفکر و اندیشه‎ی خالق اثری که بخش اعظمی از خصوصیت‎های زشت و زیبای زندگی را به تصویر می‎کشد و با این کار لایه‎های زیرین افراد را به تماشا می‎گذارد.

سکوت خانه‎ای بزرگ و با اصالت با حضور دختران و خانواده‎هایشان برای عروسی خواهر، در هم می‎شکند. تمام دختران به کمک بزرگترها می‎آیند و این در حالی است که هرکدام در زمره‎ی زنانی هستند که قصه‎هایی دارند، هرکدام از تجربه‎ها و راه‎های رفته برای خواه کوچک خود می‎گویند و حالاتی و بازتابی از شخصیت‎های مختلف زنانه را با حضور آن‎ها شاهدیم.

یه حبه قند با تمام طنازی‎هایش، شیطنت‎های خانوادگی (این نهاد محکم اجتماع) را بازگو می‎کند. خود  را در میان فیلم‎های اجتماعی  اقتدار می‎بخشد، به سنت‎ها احترام می‎گذارد، در خانه‎ای قدیمی و آدم‎های قدیمی آن و حضور نوه‎ها و همراه بودنشان با تکنولوژی، تلنگری به امروزی بودن می‎زند و سعی می‎کند که احترام به افراد را از دایی بزرگ گرفته تا نوزادان، حفظ کند.

این فیلم تصاویری زیبا از رویاهای دختری جوان را نشان می‎دهد و با رنگ‎های بی‎نظیر به اظهار نظر می‎پردازد.

شاید بتوان گفت که در تاریخ سینمای ایران یه حبه قند علاوه بر بازتاب اجتماعی و فرهنگی‎اش به نوعی دیگر به زنان پرداخته است. زنانی که قسمت اعظمی از کار را به خود اختصاص داده‎اند، با گونه‎های مختلف در این فیلم به معرفی نشسته‎اند. در نقش‎هایی چون مادر، همسر، خواهر، بزرگ خانواده و.... حضور می‎یابند.

زنان در یه حبه قند، شخصیت‎هایی از یک نقاشی بزرگ هستند که در ترکیب‎بندی اصلی کار جای دارند و به بهترین حالت نقش خود نشسته‎اند و حتی همنشینی مناسبی دارند با افرادی که در کنار  و یا مقابل آن‎ها قرار گرفته‎اند.

بزرگ‎ترین زن این اجتماع تعریف خود را دارد و در شرایطی که فرهنگ ایرانی برایش تعریفاتی می‎کند، به زیبایی به بیان شخصیت خود نشسته است. کوچکترین زن این اجتماع دختر بچه‎ای است که در دنیای کودکانه‎ی خود با دیگران سرگرم است و کودکانه‎های خود را بازگو می کند.

دیگر زنان این جمع موقعیت‎های مختلفی دارند که در خلال بازی‎هایشان در  قصه‎ی فیلم جاری می‎شوند. زنان سنتی  و خانه‎دار در فضاهای سنتی و دور هم نشینی  به زیبایی به شلوغی‎ها و طنازی‎های زنانه می‎پردازند از آرزوهای خود می‎گویند و به نوعی روایتگر کودکانه‎های خود در جسمی بزرگ هستند. در بین این جمع حضور زنی که شاغل است و از راه دور می‎آید نیز رنگ خاصی دارد او نیز با تعریفی  که  در فرهنگ ایرانی برایش هست به جمع خانواده می‎پیونند و با نگاه جست‎وجوگرش از زاویه‎ای دیگر، خانواده را کمک می‎کند. رابطه‎ی او را با نسل جوان‎تر و پیرتر و خواهر جوانش که در حال ازدواج است  تا حدی او را شاخص می‎کند و در نهایت "پسند" که خواهر کوچک این جمع می‎باشد در آستانه‎ی ورود به زندگی است. او علی‎رغم زندگی در بستر یک خانواده‎ی سنتی، دارای فرهنگ اجتماعی است. همیشه با بچه‎ها همراه است و به خواسته‎هایشان پاسخ می‎دهد و به زندگی جدیدش می‎اندیشد. او نشان می‎دهد که به اجتماع امروز تعلق دارد، با تکنولوژی همراهی می‎کند و هم‎چنین متواضع در مقابل بزرگ‎ترها. اجتماعی که درآن خانه جمع شده‎اند به بهانه‎ی او  به بیان خودشان می‎پردازند.

اتفاقات طول این فیلم در ارتباط با "پسند" زن جوان فیلم است که به زیبایی بیان می‎شود، روان، ساده، ایرانی و شاعرانه که طیف وسیعی از آدم ها را شامل می شود پیران تا کودکان. به همین ترتیب است که می توان فیلم یه حبه قند ساخته ی رضا میر کریمی را نیز نوعی بازتاب و شکلی از اجتماع دانست، اجتماعی که در آن به زنان  و شخصیت‎های متفاوتشان  با احترام برخورد می‎کند. اجتماعی که همه در آن حضور داریم، آن را لمس می‎کنیم و یا از آن گذشته‎ایم.